5 รส 5 สี ศาสตร์แห่งการกิน

เคยนึกสงสัยมั้ยคะว่าทำไมอาหารญี่ปุ่นถึงดูมีเสน่ห์และถูกสร้างสรรค์ออกมาให้ดูสวยงามน่ารับประทาน ความลับที่ซ่อนอยู่ก็คือสมดุลที่ดีของ 5 รส 5 สี ซึ่งถือว่าเป็นพื้นฐานของอาหารญี่ปุ่น แนวคิดเรื่อง 5 รส 5 สี แต่เดิมนั้นมาจากแนวคิดหยิน-หยางของประเทศจีนว่าด้วยเรื่องสมดุลของธาตุทั้ง 5 คือ น้ำ ไม้ ไฟ ทอง ดิน ถูกนำมาประยุกต์ให้เข้ากับวัฒนธรรมด้านอาหารจนกลายมาเป็นแนวคิดเรื่อง 5 รส 5สี

5 รส ได้แก่ รสหวาน, รสเปรี้ยว, รสเค็ม, รสขม, รสอูมามิหรือรสอร่อยกลมกล่อม
5 สี ได้แก่ สีขาว สีเหลือง สีแดง สีเขียว และสีดำ

จากการ์ตูนเรื่อง Edomae no Shun หรือในชื่อไทยว่าไอ้หนุ่มซูชิ มีการกล่าวถึง 5 รส 5 สีที่สะท้อนวัฒนธรรมในอาหารญี่ปุ่นไว้ว่า

“รสหวานของปลาไหลทะเล, ไข่ม้วน และคัมเปียว รสเปรี้ยวและเค็มของโคฮาดะ, รสขมของสึเคะปลาเนื้อแดง, รสมันกลมกล่อมของฮิราเมะและหอยแครง” สีแดงของปลาเนื้อแดงและหอยแครง สีเหลืองของไข่ม้วน สีเขียวของโคฮาดะ สีขาวของฮิราเมะ และสีดำของคัมเปียว” “คัมเปียว ที่เป็นความสุขแห่งภูผา ไข่ม้วนที่เป็นความสุขแห่งสวน และปลาต่างๆที่เป็นความสุขแห่งท้องทะเล” ”.

เห็นได้ว่าในการทำอาหารญี่ปุ่นสะท้อนถึงความใส่ใจในพื้นฐาน 5 รส 5สี เป็นอย่างมาก อีกทั้งการกล่าวถึงรสชาติแห่งภูเขา สวน และท้องทะเลยังสะท้อนความใส่ใจธรรมชาติและสิ่งรอบๆตัวลงมาในอาหาร ทำให้อาหารไม่ได้เป็นเพียงแค่สิ่งที่ทำให้อิ่มท้อง แต่ยังมีเสน่ห์ที่น่าค้นหาและทำให้เกิดความพึงพอใจอีกด้วย

แนวคิดพื้นฐานเรื่องสมดุลของ 5 รส 5 สี 5 วิธีนี้ไม่เพียงมีประโยชน์ต่อคนที่ทำอาหารเท่านั้น แต่ยังมีประโยชน์ต่อคนที่เป็นผู้รับประทานอาหารอีกด้วย เวลาเรารับประทานอาหาร หากเราคำนึงถึงพื้นฐานนี้และพิจารณาสิ่งที่คนปรุงตั้งใจทำมา ไม่ว่าจะเป็นการจัดเรียงมาอย่างสวยงามน่าประทาน กลิ่นหอมๆของอาหารที่กำลังสุกได้ที่ ผสมผสานกับรสชาติที่ปรุงแต่งมาอย่างลงตัว สัมผัสของแก้วชาอุ่นๆ หรือเสียงเพลงเบาๆที่เปิดคลอระหว่างรับประทานอาหาร สิ่งเหล่านี้ล้วนแล้วแต่เป็นสิ่งที่ช่วยกระตุ้นประสาทสัมผัสของเราทั้งนั้น

ลองพินิจพิจารณาอาหารแต่ละมื้อให้มากขึ้น แล้วคุณอาจจะพบว่าอาหารแต่ละมื้อมีความล้ำลึกมากกว่าแค่การรับประทานให้อิ่มท้อง บางทีเราอาจจะมองเห็นแง่มุมดีๆของการมีชีวิตอยู่จากความสุขในการรับประทานอาหารมื้อพิเศษก็เป็นได้

บางทีช่วงเวลาที่เร่งรีบหรือการเคยชินกับวิถีชีวิตที่รวดเร็วอาจจะทำให้เราหลงลืมพื้นฐานเหล่านี้ไป ลองหาเวลาไปใช้ประสาทสัมผัสทั้ง 5 ช้าๆดื่มด่ำกับอาหารจานโปรดดู แล้วคุณอาจจะพบว่าบางทีความสุขอาจจะอยู่ใกล้แค่เอื้อมเท่านั้นเอง